W dniach 20-24 października grupa wolontariuszy akcji „Mogiłę Pradziada Ocal od Zapomnienia”, złożona przede wszystkim z nauczycieli dolnośląskich i opolskich szkół w ramach Projektu „Nauczyciele dla Kresów”, przebywała wśród polskiej społeczności na rumuńskiej Bukowinie, skoncentrowanych we wsiach Nowy Soloniec, Plesza i Pojana Mikuli. Celem projektu było podniesienie wiedzy na temat Kresów oraz wolontariatu na rzecz Polonii i Polaków poza granicami.

Pierwotnie miejscem docelowym wyjazdu dla nauczycieli miał być Kamieniec Podolski na Ukrainie jednakże w związku z rosyjską napaścią na ten kraj lokalizacja projektu została przeniesiona do północnej Rumunii.

Polskie osadnictwo w tym regionie sięga lat 30. XIX wieku, kiedy to grupa 30 rodzin górali czadeckich otrzymała do skolonizowania ziemię w dolinie rzeki Sołoniec od starostwa czerniowieckiego w ówczesnym Księstwie Bukowiny wchodzącym w skład Austro-Węgier. Ich głównym zajęciem był wyrąb lasu i hodowla oraz wydobycie soli w niedalekiej Kaczyce. W szczytowym okresie przed II wojną światową społeczność polska w Nowym Solońcu, będącego głównym celem wyjazdu do Rumunii, liczyła 958 osób. Po 1945 roku w wyniku akcji repatriacyjnej 165 rodzin (ponad połowa) wyjechało do Polski, przesiedlali się oni głównie w województwo zielonogórskie. Obecnie wieś zamieszkuje około 670 osób, z czego nasi Rodacy stanowią ponad 90% i funkcjonuje w niej polska szkoła.

Przez bukowińskich Polaków uczestnicy wyjazdu  zostali przyjęci niesamowicie życzliwie i uprzejmie. Grupa ponad 30 nauczycieli została zakwaterowana w solonieckim Domu Polskim.

Od razu po przyjeździe do Nowego Solońca uroczystym występem złożonym ze śpiewów oraz tańców, tak polskich, jak i regionalnych, przywitał uczestników projektu zespół folklorystyczny „Sołonczanka” prowadzony przez Panią Annę Zielonkę, będącą także prezesem Związku Polaków w Rumunii, która była również jednym z prelegentów wykładów dla nauczycieli. Wykłady wygłosili dla uczestników projektu również Pan Gerwazy Longher, wieloletni prezes Związku Polaków w Rumunii oraz deputowany do rumuńskiego parlamentu, a także ksiądz Stanisław Kucharek, proboszcz parafii w Nowym Sołońcu. Wraz z mieszkańcami wsi przybliżyli historię swoich przodków w regionie oraz nakreślili realia życia społeczności polskiej na Bukowinie.

Oprócz historii diaspory polskiej na Bukowinie i zapoznania się z sytuacją Polonii w Rumunii nauczyciele zostali zapoznani z akcją ,,Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia” w ramach, której przed pandemią Covid 19 i wojną na Ukrainie każdego lata ponad  1000 wolontariuszy, głównie uczniów i nauczycieli każdego lipca wyruszało na Ukrainę porządkować 130 zapomnianych polskich cmentarzy. Prezes Fundacji Studio Wschód oraz redaktor programu „Wschód” telewizji TVP Polonia Grażyna Orłowska – Sondej wraz koordynatorem projektu ,,Nauczyciele dla Kresów” Arturem Sułkowskim przedstawili działania Fundacji Studio Wschód na Ukrainie, Litwie, Mołdawii i w Kazachstanie. Uczestnicy oprócz wysłuchania charakterystyki i historii działań Fundacji Studio Wschód obejrzeli również film z przeprowadzanych przez nią akcji.

W zajęciach wzięli udział nauczyciele z ponad 30 placówek oświatowych, zarówno ci którzy od lat angażują się w działania pro-polonijne i pro-kresowe oraz nowi belfrzy, którzy w oparciu o doświadczenia nauczycieli angażujących się w wolontariat na wschodzie mogli bez przeszkód zapoznać się z charakterystyką i sposobami działań bezpośrednio od wieloletnich uczestników akcji.

Nauczyciele poznali sposoby i typy akcji organizacji oddolnych inicjatyw w swych lokalnych społecznościach. Każdy z nauczycieli miał możliwość przedstawić historię swych działań i organizacji wolontariatu w swym lokalnym środowisku, nauczyciele w ten sposób wymienili się doświadczeniami i sugestiami względem działań na Kresach. Dla nowych nauczycieli była to możliwość poznania techniki tworzenia dla uczniów inicjatyw promujących historię, krzewienia postaw patriotycznych i prospołecznych.

Termin zadania nie był przypadkowy niebawem 1 listopada będzie mieć miejsce w województwie dolnośląskim i opolskim kwesta na cmentarzach w celu świąteczno-zimowego wsparcia Rodaków na wschodzie, pomocy dla ofiar wojny na Ukrainie oraz organizacji 14 już edycji akcji ,,Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”.

Uczestnicy wyjazdu zabrali z sobą do Rumunii kilkaset zniczy z magazynu Fundacji Studio Wschód, dzięki osoby biorące udział w projekcie przed nadchodzącym Dniem Wszystkich Świętych dotarli na cmentarze naszych Rodaków w Nowym Solońcu oraz Pojanie Mikuli i zapalić symboliczne białe i czerwone znicze na ich grobach, jako symbol pamięci i przywiązania do Polaków na tym niesamowicie malowniczym, acz nieco zapomnianym w naszej ojczyźnie skrawku ziemi.

Wolontariusze Fundacji Studio Wschód i jej akcji ,,Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia” wedle  zwyczaju nigdy nie odwiedzają Rodaków z pustymi rękoma w związku z tym każdy z uczestników wyjazdu przygotował po kilka paczek upominkowych, które trafiły do naszych krajan na rumuńskiej bukowinie podczas spotkania w solonieckim Domu Polskim.

Tak jak nasi bukowińscy krajanie zostali zaskoczeni upominkami z macierzy, tak uczestnicy wyjazdu otrzymali niespodziankę od gospodarzy, którzy w strojach ludowych oraz szlacheckich dawnej Rzeczypospolitej zaprezentowali tradycyjne tańce i pieśni folklorystyczne. Między Polakami z macierzy i rumuńskiej bukowiny nie było żadnego dystansu, wielu uczestników projektu odnosiło wrażenie jakby wszyscy znali się razem już od wielu lat podczas gdy widzieli się przeważnie po raz pierwszy. Występ artystyczny zespołu pieśni i tańca „Soloczanka” przerodził się we wspólne tańce, śpiewy i zabawę do późnych godzin nocnych. Podkreśla to potrzebę i słuszność istnienia Domów Polskich w różnych zakątkach Europy i świata, które nie są zwykłymi domami lecz ośrodkami gdzie tętni żywe polskie życie kulturalne. Projekt na Bukowinie naładował emocjonalnie i moralnie uczestników projektu, zostały nawiązane silne relacje między ludzkie, powstały pomysły na kolejne inicjatywy edukacyjne i kulturalne, wzrosło poczucie odpowiedzialność za siebie i  innych. Rozpalona została chęć do tworzenia i realizacji oddolnych inicjatyw.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż społeczność naszych Rodaków w tej części Rumunii pomiędzy sobą rozmawia gwarą, dającą się określić mianem „polsko-bukowińskiej”, będącej połączeniem polskiego, rumuńskiego i w mniejszej części ukraińskiego, lecz w rozmowach  solonieccy Polacy posługiwali się nienaganną i zupełnie współczesną polszczyzną. Kontrastować to może z naszymi Rodakami i ich potomkami na sąsiedniej Ukrainie i w Mołdawii, wśród których zauważalna jest bardzo często dominacja języka rosyjskiego i/lub ukraińskiego nad polskim. Na swój sposób jest to także świadectwem relacji polsko-rumuńskich na przestrzeni wieków – pomiędzy narodem polskim i rumuńskim nigdy nie doszło do poważnych konfliktów mogących stwarzać nieprzyjemne lub bolesne konsekwencje, dlatego władze rumuńskie, niezależnie czy królewskie, komunistyczne, czy demokratyczne, nigdy nie starały się zwalczać świadomości narodowej wśród Polaków lub ograniczać ich w praktykowaniu odrębności etnicznej. Efektem tego jest niewielki zakątek małej Rzeczpospolitej pośród rumuńskich karpackich gór.

Projekt „Nauczyciele dla Kresów” będący nową inicjatywą  Fundacji Studio wschód został dofinansowany i zrealizowany w ramach konkursu „Polonia i Polacy za Granicą 2022” organizowanego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów i Departament Współpracy z Polonią i Polakami za granicą.