Wydarzenia Obraz  newsa 8909 Dodano 22.08.2017

Cmentarz w Machnówce i Samgorodku: relacja z akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”

Nasza grupa biorąca udział w akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”, pracowała w miejscowości Machnówka, znanej z tego, że według historycznych źródeł, 12 lipca 1648 r  niedaleko od niej  doszło do starcia wojsk księcia Jeremiego Wiśniowieckiego z kozakami dowodzonymi przez pułkownika Hirę. Zapoznaliśmy się również ze stanem cmentarza w Samgorodku.

W skład  grupy wchodziło 8 wolontariuszy: Renata Strożek i Alicja Przesławska – nauczycielki Gimnazjum im. Jana Pawła II w Środzie Śląskiej, Irena Zielińska – emerytowany nauczyciel z Oławy, Mariusz Kolmasiak – historyk, doktorant z Akademii im. J. Długosza w Częstochowie, Aleksandra Plesowicz i Klaudia Korczyńska – uczennice II LO w Legnicy, Arkadiusz Zych – kierowca i pracujący z nami wolontariusz  oraz opiekun grupy – Jolanta Janoszka, nauczyciel Zespołu Szkół Nr 1 we Wrocławiu. Zakwaterowani byliśmy w Koziatynie na placówce u sióstr ze Zgromadzenia Maryi Niepokalanej, które prowadzą działalność m.in. na rzecz tamtejszej polonii. Tam też przekazaliśmy dary (książki, gadżety, słodycze) zebrane  przez uczniów i nauczycieli z Zespołu Szkół Nr 1 oraz Szkołę Mistrzostwa Sportowego we Wrocławiu  oraz dary przekazane przez Gminę Środa Śląska i Udanin.

Do pracy na cmentarz w Machnówce dojeżdżaliśmy około 20 km (w jedną stronę). Nekropolia ta słynie z tego, że na początku tego roku odkryto tam nagrobek Tomasza Padury – polskiego poety i pieśniarza na Ukrainie, autora pieśni „Hej sokoły” oraz znaleziono  pomnik Brygidy Żurakoskiej (z Suchockich) – właścicielki licznych posiadłości na Wołyniu oraz fundatorki pięknego, klasycystycznego pałacyku w Bieleckiem.

Cmentarz w Machnówce jest cmentarzem komunalnym składającym się z 2 części – starej i nowej (tu częściej dokonuje się obecnie pochówków). Na cmentarzu znajdują się zarówno polskie jak i ukraińskie groby. Stara część tej nekropolii jest bardzo rozległa i zaniedbana, porośnięta chaszczami, przesłaniającymi pomniki i nagrobki. Dlatego takim realnym do zrealizowania zadaniem jakie sobie wyznaczyliśmy (postawiliśmy na jakość, nie na ilość), było zawężenie naszych prac do obszaru starego cmentarza, w sąsiedztwie bramy cmentarnej (patrz – filmiki) i uporządkowanie terenu po obu stronach ścieżki wiodącej do mogiły Tomasza Padury. Zadanie to staraliśmy się jak najlepiej wykonać. Usunęliśmy z tego terenu chaszcze i śmieci, dopasowaliśmy (w miarę możliwości) rozrzucone w trawie części nagrobków, odchwaściliśmy zaniedbane groby, odmalowaliśmy zatarte na pomnikach i nagrobkach napisy (w tym na grobie Tomasza Padury) – oznakowaliśmy je biało-czerwoną wstążeczką, przeprowadziliśmy inwentaryzację mogił z dających się odczytać na nagrobkach napisów, skosiliśmy trawę, udekorowaliśmy biało-czerwonymi kwiatami mogiły. Praca ta wymagała m.in. wykorzystania zarówno kosy spalinowej, jak i kosiarki, w czym niezawodny był nasz kierowca, Pan Arkadiusz Zych. Pochowaliśmy także rozrzucone na ziemi kości czaszki i inne kości ludzkie (patrz zdjęcia) – według miejscowych, cmentarz ten często nawiedzali w przeszłości szabrownicy, którzy rozkopywali groby w poszukiwaniu kosztowności.  Jednak takim można by powiedzieć naszym najbardziej spektakularnym osiągnięciem było odszukanie, skompletowanie i dopasowanie rozrzuconych w trawie lub zakopanych w ziemi pomników, w sąsiedztwie mogiły Tomasza Padury, a następnie postawienie ich w pozycji pionowej. Należy podkreślić, że ogromną zasługę w tym mieli tamtejsi mieszkańcy – Pan Anatolij Drozdowicz i jego pracownicy, którzy sprowadzili na cmentarz traktor z dźwigiem, podnieśli wbite w ziemię części pomników i odpowiednio je złożyli. (patrz – filmiki i zdjęcia). Przy odrestaurowywaniu pomników, bardzo pomógł nam także Pan Siergiej Tsurkan – nauczyciel ze szkoły w Machnówce. Natomiast wójt Machnówki  – Pan Pawło Kuzminski zaoferował nam pomoc przy wywózce śmieci. Jednorazową pomoc uzyskaliśmy także od Pani Swietłany Teplovej i Pana Czajkowskiego (pracowników szkoły polskiej w Koziatynie), którzy wraz z dwójką nastolatków odwiedzili nas na cmentarzu. Pan Czajkowski odwiedził nas także w miejscu zakwaterowania, gdzie przekazaliśmy mu w darze książki dla polskiej szkoły. Prawie codziennie na cmentarz przychodziły nam także pomagać dzieci z Machnówki (patrz zdjęcia)  – Maks, Vita, Ania, Sasza. Przyszły także w ostatni dzień naszego pobytu na cmentarzu, kiedy zapalaliśmy znicze na uporządkowanych mogiłach, a na grobie Tomasza Padury położyliśmy dodatkowo piękny wieniec z polnych kwiatów, wykonany przez naszą wolontariuszkę – Panią Renatę Strożek (patrz – zdjęcia).

Bardzo dobry kontakt mieliśmy z miejscowym (polskim) księdzem – Janem Dziatkiewiczem, który zaprosił nas już na następny rok.

Nasz pobyt w Machnówce i praca na cmentarzu zostały zauważone przez mieszkańców wsi i opisane w lokalnej gazecie, w artykule opatrzonym naszym zdjęciem (patrz-zdjęcie).

Udział w projekcie „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”, to nie tylko praca na cmentarzu, ale także spotkania z miejscową ludnością, zwiedzanie miejsc związanych z dziejami i kulturą Polski, odkrywanie historii Kresów. Odwiedziliśmy m.in. księdza J. Dziatkiewicza (patrz – zdjęcia), spotkaliśmy się z biskupem kamieniecko-podolskim  – Leonem Dubrawskim (patrz – zdjęcia),  na zaproszenie Pani Ałły – nauczycielki języka angielskiego byliśmy z wizytą w szkole w Machnówce, po której oprowadzał nas Pan Dyrektor (patrz – zdjęcia), rozmawialiśmy z parafiankami polskiego pochodzenia na cmentarzu. Gościliśmy także w restauracji (patrz-zdjęcia) u Pana Anatolija Drozdowicza, bez którego pomocy nie bylibyśmy w stanie wyciągnąć z ziemi pomników i je postawić.

Zostaliśmy również zaproszeni na uroczystość odsłonięcia pamiątkowej tablicy na budynku szkolnym oraz odsłonięcie pomnika na nagrobku poświęconym Leonidowi Leontiukowi – żołnierzowi z Machnówki, który został zabity w walkach na wschodzie Ukrainy. Uroczystości te miały naprawdę wzruszającą i piękną oprawę. Przy tablicy złożyliśmy kwiaty, a przy grobie zabitego żołnierza zapaliliśmy znicze (patrz-zdjęcia).

Spotkaliśmy się także z Paniami – Swietłaną, Oksaną i Heleną, ze szkoły polskiej w Koziatynie, współpracownicami Pani Natalii Czajkowskiej, prowadzącej zespół Podolski Kwiat.

Siostra Fabiana z placówki, gdzie mieszkaliśmy, zorganizowała nam spotkanie z Paniami mającymi polskie korzenie, w Samgorodku. Pokazały nam one ślady dawnej świetności polskiej kultury na Kresach w tym rejonie, m. in. (niestety zrujnowany już i opuszczony) dworek Krasowskich, pozostałości po szpitalu, piękną płytę nagrobną z grobu polskiej zakonnicy, ukrytą i przechowywaną od wielu lat, przez jedną z polskich rodzin, ale największe wrażenie zrobił na nas widok popadającego w ruinę polskiego kościoła i bardzo zaniedbanego i zarośniętego polskiego cmentarza (patrz – zdjęcia). Panie błagały nas wręcz ze łzami w oczach, aby Polacy pomogli im uratować zarówno cmentarz, jak i kościół, gdyż nie są w stanie tego dokonać z własnych środków. Bardzo chcielibyśmy pomóc im uporządkować ten cmentarz i apelować do Polaków o pomoc w odremontowaniu kościoła. Kresowianie bardzo na to czekają i widzą w nas ostatnią deskę ratunku.

16 lipca uczestniczyliśmy we Mszy Św. Odpustowej w Berdyczowie, gdzie znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Berdyczowskiej (Szkaplerznej) oraz obraz słynący łaskami uzdrowień. Jest to przepiękna uroczystość, w której biorą udział rzesze pielgrzymów z całej Ukrainy, a także obcokrajowcy. Sanktuarium mieści się w kościele przy klasztorze karmelitów bosych. Kościół i klasztor zostały ufundowane karmelitom bosym przez Janusza Tyszkiewicza, wojewody i generała ziem kijowskich, jako wotum za uwolnienie z tatarskiej niewoli. W Berdyczowie zwiedziliśmy także kościółek, w którym Ewelina Hańska i Honore  de Balzac wzięli ślub.

Pewnego wieczoru wybraliśmy się także do Winnicy, która jest najludniejszym miastem na Podolu.

Byliśmy również  w Kijowie, gdzie spacerowaliśmy po słynnym z walk o wolność Majdanie oraz odwiedziliśmy słynące z piękna, tamtejsze cerkwie. Z ciekawości zajrzeliśmy także do byłej rezydencji byłego prezydenta Janukowycza.

W drodze powrotnej do Polski, zatrzymaliśmy się w Krzemieńcu, gdzie zwiedziliśmy m.in. muzeum Juliusza Słowackiego oraz zrobiliśmy postój w Poczajowie, aby obejrzeć oryginalny, robiący wrażenie kompleks cerkwii.

Sądzę, że udział w tegorocznej akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia” dał nam wszystkim dużo satysfakcji i poczucie, że pracując na dalekim, kresowym cmentarzu,  chociaż w jakiejś części przyczyniliśmy się do ocalenia tych mogił od zapomnienia oraz wzbogacił nas w nowe doświadczenia, wiedzę o historii i kulturze Kresów. Pielęgnujmy
i kontynuujmy tradycję dbania o mogiły przodków bo „Naród, który nie zna swojej przeszłości umiera i nie buduje przyszłości.”

Dziękuję wolontariuszom z mojej grupy za dobrą współpracę i zaangażowanie;

Reni w szczególności za zorganizowanie narzędzi, poszukanie sponsorów na zakupienie farb, wstążeczek, kwiatów, słodyczy, przygotowanie dekoracji na groby, podarunków dla sióstr, „ustawianie” pomników, Irenie za usuwanie chwastów z mogił, dbanie o porządek na stołówce, pomoc w kuchni oraz optymistyczną dewizę życiową bez względu na wszystko: „Życie jest piękne”, Ali i Mariuszowi za „nos” historyków w odnajdywaniu części rozrzuconych pomników, kompletowanie ich i dopasowywanie, mocowanie  nagrobków, Oli i Klaudii za wykonanie napisów na pomnikach i nagrobkach, ścinanie i wynoszenie gałęzi, Arkowi, za codzienne koszenie i ścinanie chaszczy, bez czego nie udałoby nam się odsłonić tylu nagrobków i solidnie uporządkować tej części cmentarza. Wszystkim za wyniesienie olbrzymiej ilości śmieci i ogromny wkład pracy przy odrestaurowywaniu pomników i nagrobków.

Opiekun grupy: Jolanta Janoszka

Porządkowanie cmentarza

IMG_20170716_172110

SAM_9470

SAM_9466

SAM_9446

SAM_9073

SAM_9051

SAM_8999

SAM_8880

SAM_8734

SAM_8727

SAM_8689

SAM_8624

SAM_8604

Pomoc miejscowych

Pomoc miejscowych (3)

Pomoc miejscowych (1)

Pomoc miejscowych (2)

Pomoc miejscowych (4)

Wieś Machnówka

Machnówka (1)

Machnówka (2)

Szkoła w Machnówce (2)

Szkoła w Machnówce (1)

Machnówka (3)

Szkoła w Machnówce (3)

Wizyta u księdza

Wizyta u księdza (2)

Wizyta u księdza (3)

Wizyta u księdza (1)

Wizyta u pana Drozdowicza

Wizyta u pana Drozdowicza

Koziatyn

Koziatyn (3)

Koziatyn (2)

Koziatyn (1)

Samogorodek

Samogorodek (4)

Samogorodek (3)

Samogorodek (2)

Samogorodek (1)

Muzeum Juliusza Słowackiego

Muzeum Słowackiego

Matka Boska Berdyczowska

Berdyczów (3)

Berdyczów (2)

Berdyczów (1)

Berdyczów (5)

Berdyczów (4)

Galeria zdjęć

Newsletter

zapisując się do naszego newslettera na bieżąco będziemy informować Cię o nowych artykułach, aktualnościach oraz akcjach organizowanych przez Studio Wschód
[FM_form id="1"]


kod