Hetman polny koronny i marszałek wielki, który w czasie potopu szwedzkiego, jako jeden z nielicznych magnatów, nie złożył przysięgi wierności szwedzkiemu monarsze. Pisarz polityczny i mówca oraz wybitny dowódca, który cieszył się popularnością i uznaniem szlachty.

Jerzy Sebastian Lubomirski urodził się 20 stycznia 1616 roku w Wiśniczu. W młodości odbył podróż zagraniczną, w czasie której kształcił się na Zachodzie i miał możliwość zapoznania się z nowoczesną sztuką wojenną. Po siedmiu latach, w trakcie których zwiedził między innymi Anglię, Francję, Hiszpanię i Włochy, powrócił do kraju bogatszy o wiedzę i doświadczenie.

Do Rzeczypospolitej powrócił w 1636 roku i wówczas rozpoczęła się jego kariera polityczna. Na początku został wybrany marszałkiem sejmiku deputackiego, jednak bardzo szybko wypłynął na głęboką wodę i został wybrany do Sejmu Walnego jako poseł. Szybko otrzymywał kolejne, wyższe godności – w 1638 roku uzyskał urząd wojewody i starosty generalnego Krakowa. Lubomirski wyrobił sobie dobre imię wśród szlachty, gdyż często zabierał głos jako obrońca interesów szlacheckich. W swoich włościach nadawał przywileje nie tylko wysoko urodzonym, ale również najzwyklejszym poddanym. Mimo młodego wieku cieszył się sporą popularnością, dzięki czemu jego kariera rozwijała się błyskawicznie. Wyróżniał się osobistą odwagą i ambicją. Potrafił prezentować swoje stanowisko na forum publicznym, dzięki doskonałym umiejętnościom retorycznym.

W 1650 roku otrzymał nominację na urząd marszałka nadwornego koronnego, ale nie został nim, gdyż bardzo szybko dorobił się funkcji marszałka wielkiego koronnego. W tym samym roku rozpoczął się jego konflikt z królem Janem Kazimierzem, gdy na forum publicznym skrytykował za korupcję Hieronima Radziejewskiego oraz sprzeciwiał się królewskiemu projektowi dewaluacji polskiej monety. Ostatecznie przeprosił monarchę i zadośćuczynił za popełnione szkody.

Początek kariery wojskowej nie zapowiadał, że Lubomirski zostanie wybitnym dowódcą wojskowym. Nie pokazał się z dobrej strony w bitwie stoczonej pod Piławcami w 1648 roku, gdy brał udział w ucieczce wojsk koronnych. Epizod ten wypominali mu przeciwnicy polityczni, gdy w kolejnym roku ubiegał się o wybór na marszałka sejmu koronacyjnego. Szybko zrehabilitował się jako i od 1651 roku wykazywał się męstwem w czasie kampanii wojennych na Ukrainie. Chwałę wielkiego zwycięzcy i wodza wojskowego zyskał w dobie potopu szwedzkiego.

W początkowym etapie zmagań ze Szwecją otrzymał od króla uniwersał czyniący go dowódcą jednostek, które nie poddały się z siłom nieprzyjacielskim. Otrzymał prawo zaciągu wojska i obsadzania garnizonów w miastach. Lubomirski, pomimo zdrady innych przedstawicieli arystokracji, pozostał wierny polskiemu królowi i nie złożył przysięgi Karolowi Gustawowi. Rozpoczął też współpracę militarną ze Stefanem Czarnieckim, która układała się pomyślnie, choć bywały różnice zdań między dowódcami. W 1657 roku Lubomirski został hetmanem polnym koronnym. Jeszcze w tym samym roku zmusił też do kapitulacji wojska Jerzego Rakoczego pod Czarnym Ostrowem. W 1660 roku odniósł zwycięstwo nad wojskami rosyjskimi i kozackimi pod Cudnowem. Oddziały Lubomirskie toczyły walki na terytorium Rzeczypospolitej aż do wyparcia Szwedów.

W latach 60-tych ponownie wszedł w konflikt z Janem Kazimierzem. Sprzeciwiał się bowiem wzmocnieniu władzy królewskiej i wprowadzeniu zasady elekcji vivente rege. Podczas rokoszu Lubomirskiego podległe mu siły zwyciężyły nad wojskami koronnymi w bitwie pod Mątwami, która zakończyła się wymordowaniem zwolenników króla wziętych do niewoli. Barbarzyństwo podległych Lubomirskiemu żołnierzy wstrząsnęło opinią publiczną, co doprowadziło do ugody między zwaśnionymi stronami. Na mocy kompromisu król Jan Kazimierz zrezygnował z pomysłu wprowadzenia elekcji vivente rege, natomiast hetman Lubomirski został przywrócony do czci, ale pozbawiono go urzędów i zmuszono do opuszczenia kraju. Zmarł na wygnaniu we Wrocławiu 31 stycznia 1667 roku.

Zobacz również: