10 maja w Iwnicy (obwód żytomierski) odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika ku czci powstańców styczniowych, którzy 153 lata temu stoczyli w pobliskich lasach jaropowieckich bitwę z oddziałami rosyjskimi. Polscy żołnierze stanęli do boju, mimo miażdżącej przewagi liczebnej wroga. To nie pierwszy pomnik na Ukrainie, który upamiętnia powstańców styczniowych. Rok temu podobny monument stanął niedaleko Sławuty. 

W uroczystości odsłonięcia pomnika w Iwnicy udział wzięli przedstawiciele polskich służb konsularnych, duchowni, miejscowe władze, a także członkowie polskich organizacji oraz oczywiście tutejsi mieszkańcy. Całość została natomiast uświetniona występem chóru z Niżyna. Wykonał on polskie pieśni patriotyczne, w tym „Bogurodzicę”.

Obok pomnika znajduje się specjalna plansza, która w szczegółowy sposób informuje o wydarzeniach z 1863 roku, a także o dowódcach polskich oddziałów.Warto dodać, że tablica została ufundowana przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Przedsiębiorców Polskich na Ukrainie.

Poniżej zamieszczamy pełną treść przesłania:

Bitwa w lasach Jaropowieckich pod Iwnicą została stoczona 10.05.1863 r. przez oddział ok. dziewiędziesięciu konnych i kilkunastu pieszych Powstańców Styczniowych, dowodzonych przez Władysława Henszela i Piotra Chojnowskiego. W wyniku starcia oddział powstańczy został rozbity przez Rosjan.

W. Henszel osłaniając odwrót P. Chojnowskiego ranny i dobity przez żołnierzy carskich, zaś P. Chojnowski ranny dostał się do niewoli, w której odmówił wystosowania prośby o łaskę, otrzymując następnie wyrok śmierci, który wykonano pod koniec maja 1863 r. w Kijowie.

Piotr Chojnowski – Polak pochodzenia ukraińskiego. Ukończył gimnazjum w Kijowie oraz studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Kijowskiego, rozpoczynając następnie studia na Petersburskiej Akademii Wojskowej. Za działalność polityczną został wydalony ze studiów i wcielony do pułku saperów stacjonującego na Ukrainie. Po kilku latach służby otrzymał zgodę na powrót do Petersburga i ponowne rozpoczęcie studiów wojskowych, podczas których zastał go wybuch Powstania Styczniowego. Chojnowski natychmiast porzucił naukę, potajemnie udając się na Ukrainę, po drodze dokonując zakupów broni. Po dotarciu do Kijowa 20 kwietnia 1863 r. został mianowany naczelnikiem wojskowym powiatu skwirskiego, otrzymując z rąk naczelnika powiatu W. Henszela dowództwo nad tworzonym tam oddziałem partyzanckim.

Władysław Henszel – urodził się ok. 1831/33 r. na Litwie w niezamożnej rodzinie. W 1856 r. przybył do Kijowa, gdzie rozpoczął studia medyczne a następnie matematyczne. Należał do wszystkich stowarzyszeń i organizacji patriotycznych, które funkcjonowały na uczelni (Towarzystwa Bratniej Pomocy, Biblioteki Polskiej, był współzałożycielem Towarzystwa św. Włodzimierza, mające na organizowanie młodzieży oraz „wyrabianie żywiołu polskiego”). Za organizowanie manifestacji antycarskich skazany na karę więzienia, w którym spędził kilka miesięcy. Po wyjściu na wolność został współzałożycielem tajnego pisma „Odrodzenie”. Ponownie aresztowany został wydalony z Kijowa z zakazem powrotu do miasta. Osiedlił się w powiecie skwirskim, gdzie objął stanowisko naczelnika powiatu, po czym natychmiast rozpoczął organizowanie kadr i środków do przyszłego powstania. Po wybuchu powstania zorganizował na terenie powiatu kilkudziesięcioosobowy oddział powstańczy, którego dowództwo powierzył Piotrowi Chojnowskiemu.

Źródło i zdjęcia: Słowo Polskie (wizyt.net)