80 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku z rozkazu Nikołaja Jeżowa NKWD skazano na śmierć 139 835 Polaków pozostałych po sowieckiej stronie Zbrucza. 111 091 zostało zamordowanych. „Operacja Polska” jest jednym z najbardziej zapomnianych ludobójstw dokonanych na narodzie polskim.

Operacja prowadzona przez  Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich była jedną z wielą akcji eksterminacyjnych wobec mieszkańców  ZSRR.  W latach 1936-1938 zwanych czasem „Wielkiego Terroru” zamordowano łącznie 8 milionów osób. Kryterium mordowanych nie obejmowało przynależności do klasy społecznej, kierowano się jedynie narodowością.

Wśród zamordowanych Polaków byli jeńcy polscy z wojny polsko-bolszewickiej, Polacy zamieszkujący byłą I Rzeczypospolitą. W trakcie mordów NKWD zdziesiątkowano prawie całe polskie duchowieństwo katolickie, które w całości miało być wymordowane. Z 470 polskich księży pełniący służbę w ZSRR pozostało zaledwie dziesięciu po zakończeniu „operacji „.

Polacy byli mordowani w wielu miejscach zarówno w Rosji, jak i dzisiejszej Ukrainie i Białorusi. Ofiary były deportowane na stepy Kazachstanu, gdzie pozostawiano ich bez środków do życia. Na Białorusi największą ilość osób narodowości polskiej zamordowano w Kuropatach pod Mińskiem. Na Ukrainie pomordowane osoby spoczywają w Bykowni pod Kijowem, w trakcie II wojny światowej chowano tam również polskich oficerów. Brutalnie rozprawiono się z Polakami na wschodnim Podolu w Berdyczowie, gdzie do 1938 roku eksterminacji poddano 60% polskich mieszkańców miasta. Głównymi miejscami antypolskiej operacji były Winnica i Płoskirów – obecnie Chmielnicki. Spod Płoskirowa wywieziono całą polską wieś Greczany do Kazachstanu, gdzie Polacy założyli miejscowości Tajynsza i Żangaszar, do dziś żyją tam ich potomkowie.

Według profesora Terrego Martina z Uniwersytety Harvarda w okresie „Wielkiego Terroru”, Polak w ZSRR miał 31 razy większe niebezpieczeństwo zostania rozstrzelanym niż wynosiła średnia dla innych grup narodowościowych. Zbierając dane o wszystkich mordach na Polakach w ZSRR w latach 1936-1938 wynika, że stracono ich ok. 200 tysięcy.

Kalendarz historyczny mówiący o „Operacji Polska”