Porządkowanie cmentarzy w Dunajowie, Pomorzanach i Wicyniu (MPOOZ 2019)
W ramach X edycji akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia” wolontariusze z Kudowy-Zdrój porządkowali 3 polskie cmentarze znajdujące się na Ukrainie: w Dunajowie, Pomorzanach i Wicyniu. Relacja z ich wyjazdu oraz efekty prac poniżej.
Relacja z wyjazdu w ramach akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia – 2019”
Uczestnicy:
- Jerzy Skoczylas – kierowca
- Daniel Dubaniewicz – zastępca dyrektora ZSP im. J. P. II
- Michał Stephan – konserwator
- Martyna Gradowicz – uczennica kl. I Liceum Ogólnokształcącego
- Zofia Prochot – uczennica kl. I Liceum Ogólnokształcącego
- Wiktoria Ryznar – uczennica kl. I Liceum Mundurowe
- Michał Dubaniewicz – uczeń kl. I Liceum Ogólnokształcącego
- Jerzy Łukasik – dyrektor ZSP im. J. P. II – opiekun grupy
8 lipca 2019 /poniedziałek/
1445 – spotkanie w szkole, pakowanie bagaży, sprzętu, prezentów, pożegnanie z rodzicami, wspólna fotografia. Wyjazd do Wrocławia. Spotkanie przed Urzędem Marszałkowskim. Przemówienia Ministra A. Dery – Kancelaria Prezydenta, Marszałka Województwa Dolnośląskiego C. Przybylskiego, Komendantów Rajdu Katyńskiego M. Szeligi i M. Strusia, najstarszego wolontariusza urodzonego na Kresach w Borysławiu A. Piotrowskiego.
Występ Chóru Politechniki Wrocławskiej. Przejazd ulicami miasta w asyście motocyklistów. Przejazd do granicy państwa w Medyce.
9 lipca 2019 /wtorek/
Wjazd na terytorium Ukrainy – cel podróży Lwów. Zwiedzanie miasta – Stary i Nowy Rynek, katedra katolicka, ormiańska i prawosławna. Trakt wolności z pomnikami Mickiewicza i Szewczenki, gmach Opery. Zapalenie zniczy na cmentarzu Orląt Lwowskich w kompleksie Cmentarza Łyczakowskiego, chwila zadumy nad grobami polskich pisarzy M. Konopnickiej, G. Zapolskiej, W. Bełzy. Przejazd do Przemyślan – odwiedziny u emerytowanego polskiego nauczyciela – Stanisława Krutnika – wręczenie paczki, pomocy materialnej od kl. IV a i wychowawczyni A. Cygan.
Dojazd do miejsca naszego pobytu, pracy i zakwaterowania – Dunajowa. Przywitanie z gospodarzami, uczniami i dyrekcją szkoły, wręczenie upominków, prezentów, darowizn.
Miejscowość o bardzo historycznym znaczeniu, przed ponad 500 laty datuje się rozpoczęcie polskiego Odrodzenia, od biesiad Dunajewskich pod przewodnictwem Biskupa Grzegorza z Sanoka i włoskiego myśliciela Kallimacha.
10 lipca 2019 /środa/
Praca na cmentarzu w Dunajowie. Jest bardzo zarośnięty, przywitał nas gąszcz trawy i krzaków. Koszenie, grabienie, ścinanie, przycinanie to wielogodzinna praca. Pomagał nam tutejszy chłopiec 11 klasy – Bogdan Garan. Staruszka przyniosła na cmentarz jajka i chleb – dziękowała za naszą pracę.
Gości nas szkoła w Dunajowie – stopień I – III, ucząca dzieci i młodzież od 6 lat – klasy I – XI. Szkoła – budynek z 1886 roku, w tym roku wyremontowano dach. Dzieci poniżej setki, klasy łączone, widoczny niż demograficzny. Gości nas wspaniale dyrektor Olga Fedyk i mąż – nauczyciel Mikołaj.
Wieczór na sportowo – integracja z dziećmi i młodzieżą – siatkówka, piłka nożna.
11 lipca 2019 /czwartek/
Sprzątamy, porządkujemy, ratujemy od zapomnienia najstarszą część cmentarza w Dunajowie. Groby przeplatają się jak historia, raz polski, raz ukraiński. Dla nas wszystkie są ważne. Radosny moment to pomoc w pracy trzech młodzieńców z Ukarainy – Bogdana Garana, Lubko Koszyka i Wołodi Czarnego.
Codziennie inna rodzina przygotowuje dla nas obiad.
Maria Koszyk obdarowała nas nabiałem, warzywami i wędliną oraz upiekła wspaniały sernik.
Wzruszające było spotkanie i rozmowa z kilkudziesięcioosobową grupą pielgrzymów zmierzających do Bałszowców, na odpust Matki Bożej Królowej Pokoju, pod przewodnictwem ojca Cypriana Kostrzewy z zakonu towarzystwa św. Pawła tzw. Paulistów.
Wieczór na sportowo – wypoczynkowo.
12 lipca 2019 /piątek/
Nie pracujemy, na Ukrainie święto – św. Piotra i Pawła. Wycieczka do Smerekiwki – do 1945 polskiej wsi Wicyń. Urodził się tutaj znamienity Kudowianin, dziennikarz, pisarz, humanista, filozof – Bronisław Kamiński. Przy nowym cmentarzu odnajdujemy stary polski cmentarz, zarośnięty lasem, wymagający odnowienia, pracy, inwentaryzacji. Część mogił rozpoznawalna, część zniszczona. Jeśli Bóg pozwoli to w przyszłym roku pragniemy jeden dzień pobytu przeznaczyć na prace porządkowe na tym cmentarzu. Odwiedzamy dawny kościół zmieniony na cerkiew. W 1945 roku wszyscy Polacy musieli opuścić to urokliwe miejsce, wyjechali na ziemie odzyskane. Przywieziono tu ludność ukraińską w ramach akcji „Wisła”. Zwiedzanie cerkwi pod wezwaniem św. Trójcy, piękny ikonostas. Spotkanie z mieszkańcami wsi.
Po południu udział w koncercie legendarnej, ukraińskiej grupy „Watra”, z 40 – letnim stażem na scenie. Wiązanka pięknych, lirycznych pieśni i piosenek ludowych, narodowych. Wieczór siatkarski.
13 lipca 2019 /sobota/
Dalsze porządkowanie cmentarza w Dunajowie. Nasza praca przynosi wymierne korzyści, widać efekty estetyczne i wzrokowe. Odsłoniła się ładna nekropolia, najstarsze groby są z 2 połowy XIX wieku. Otrzymaliśmy pomoc ze strony dwóch ukraińskich młodzieńców. Nasz przykład jest zaraźliwy, dwie rodziny miejscowe zjawiły się na cmentarzu porządkując groby swoich bliskich.
Wizyta w części miejscowości gdzie znajduje się kurhan, na pamiątkę pomordowanych, zaginionych Ukraińców w czasach stalinowskich.
Wieczorne odwiedziny księdza proboszcza Józefa Kuca, rezydującego w Dunajowie i Pomorzanach. Ks. Józef 5 lat temu był jednym z autorów reaktywowania spotkań Dunajewskich, zapoczątkowanych w Odrodzeniu, z udziałem biskupa Grzegorza z Sanoka i włoskiego, wybitnego humanisty i filozofa Kallimacha. Kościół w Dunajowie w czasach Renesansu był letnią siedzibą biskupów lwowskich.
14 lipca 2019 /niedziela/
Udział w niedzielnej mszy świętej w kościele p.w. Św. Stanisława. Ceremonię odprawiał ks. Józef Kuc, czytania i psalm przeczytaliśmy i zaśpiewaliśmy sami. W świątyni widać resztki świetności – freski na ścianach, drewniane stelle. Z krzyża z ukrzyżowanym Chrystusem rozchodzą się promienie we wszystkich kierunkach. Świetne kazanie o miłosiernym Samarytaninie. Kościół jest pomnikiem kultury, pochodzi z 1585 roku, pamięta czasy polskiego Odrodzenia.
Wycieczka do pięknego Lwowa, zwanego Rzymem Wschodu, z racji położenia na 7 wzgórzach. Weszliśmy na wzgórze zwane „Wysoki Zamek”, z którego jak z mapy można podziwiać panoramę tego wyjątkowego miasta i uczyć się topografii. Spacer ulicami starego miasta.
15 lipca 2019 /poniedziałek/
Dzień poświęcony na sprzątanie drugiego cmentarza w miejscowości Pomorzany. Przede wszystkim obelisku poświęconego mieszkańcom wsi Zagóra i kolonii Śliwińcy, zamordowanych przez UPA w Niedzielę Palmową 02.04.1944 roku. Na tablicy kilkadziesiąt nazwisk, w tym wiele dzieci. Odwiedziny ruin Zamku Potockich i Sobieskich. Modlitwa w kościele pw. Św. Trójcy Przenajświętszej, gdzie znajduje się wotum od Króla Jana III Sobieskiego w postaci dzwonu odlanego z dział tureckich zdobytych pod Chocimiem.
Prace przy grobie Józefa Derlinga, poległego 100 lat temu w wojnie polsko-bolszewickiej, leżącego na placu kościelnym. Bohaterskiemu żołnierzowi poświęcony jest reportaż nakręcony miesiąc temu przez redaktora G. Orłowską-Sondej z TVP Polonia z udziałem Pocztu Sztandarowego szkoły.
Cały dzień towarzyszył nam i wspaniale pracował student ze Lwowa Maksym Koszyk, pomagający nam niestrudzenie od 4 lat.
Przyjacielska, przesympatyczna wizyta grupy z Opolszczyzny, zakwaterowanej w Przemyślanach, również sprzątających polskie cmentarze.
16 lipiec 2019 /wtorek/
Kolejny dzień pracy na cmentarzu w Dunajowie. Mamy kolejnego pomocnika, ucznia ukraińskiej 10 klasy Mikołaja. Procentuje kilka lat pracy. Dzięki temu poszerza się przestrzeń naszej ingerencji w oczyszczoną część nekropolii. Odkrywamy wciąż nowe polskie groby. Po południu spotkanie z Wójtem miejscowości P. Martyniakiem – wymiana uprzejmości, dyskusja o problemach Dunajowa, Ukrainy, relacjach z Polską i Polakami.
Wieczorna wizyta na cmentarzu, zapalenie setki zniczów, pięknie to wygląda – czysto , estetycznie, melancholijnie, po Bożemu.
Zapalenie zniczy na grobie przyjaciela Olga Woronowicza, zmarłego w maju br., twórcy Domowego Muzeum w Dunajowie.
17 lipiec 2019 /środa/
Ostatnie prace na cmentarzu w Dunajowie – kosmetyka, zamiatanie grobów, grabienie, pryzmowanie ściętej trawy.
Pożegnalny obiad, podziękowania, życzenia, prezenty, wspólne zdjęcie.
Przejazd na trasie Dunajów – Przemyślany – Lwów – Medyka – Przemyśl – Kraków – Katowice – Nysa – Kłodzko – Kudowa-Zdrój.
18 lipiec 2019 /czwartek/
800 – przyjazd do Kudowy. Do zobaczenia.
Jerzy Łukasik
Dunajów
Pomorzany
Wicyń
Po pracy