80 lat temu, 27 września 1942 roku, z inicjatywy Zofii Kossak-Szczuckiej i Wandy Krahelskiej-Filipowicz utworzono Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom „Żegotę”.

4 grudnia przekształcono go w Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Działała pod konspiracyjnym kryptonimem „Konrad Żegota”, wymyślonym przez Kossak-Szczucką i pochodzącym od imion dwóch konspiratorów z III części „Dziadów”.

Według prawa niemieckiego w okupowanej Polsce, osoby ukrywające Żydów karane miały być śmiercią. Z tego powodu znalezienie jakiegokolwiek schronienia dla nich było niesamowicie trudne. „Żegota” starała się wspierać Żydów (w tym także dzieci) na drodze legalizacyjnej (przez zapewniane metryk chrztu), finansowej, mieszkaniowej i lekarskiej.

Dzieci najczęściej próbowano ukrywać w instytucjach publicznych pokroju domu sierot lub u przybranych rodzin polskich. Te rodzony, które zgodziły się przyjąć żydowskie dzieci pod swój dach, otrzymywały od Rady środki na ich utrzymanie. Referat dziecięcy „Żegoty” na Warszawę, którym od jesieni 1943 roku kierowała Irena Sendlerowa, ocalił w ten sposób około 2,5 tys. takich dzieci.

„Żegota” we współpracy ze wspólnotami zakonnymi, między innymi marianami i urszulankami, zaopatrywała Żydów w katolickie metryki chrztu, które pomagały im ocaleć. Fabrykowano również inne dokumenty – kennkarty (dowody osobiste), zaświadczenia pracy, świadectwa ślubu i inne, zależnie od potrzeby. W sumie wydano Żydom około 50 tysięcy darmowych fałszywych dokumentów.

Zobacz również: