Do powstania Republiki Ostrowieckiej, będącej efektem fali strajków, protestów i demonstracji podczas pierwszej rewolucji w Rosji, doszło 117 lat temu, 27 grudnia 1905 roku.

Wystąpienia robotnicze nasiliły się w Ostrowcu i okolicy po wydaniu przez cara Mikołaja II tzw. manifestu październikowego, zapowiadającego nadanie swobód obywatelskich. Na początku listopada przybrały one postać „Święta Wolności”, podczas którego do zgromadzonych 10 tys. ludzi przemawiali działacze PPS-u, endecji i Bundu. Do połowy miesiąca tego typu wystąpienia w całej Kongresówce poskutkowały wprowadzeniem stanu wojennego.

W odpowiedzi PPS uruchomił grupy bojowe, do których w Ostrowcu przyłączyła się miejscowa ludność. Atakowano urzędy i szkoły rządowe, usuwano język rosyjski z przestrzeni publicznej, dewastowano symbole państwowe, a policja i wojsko rosyjskie były bezradne. Początkiem grudnia doszło nawet do zawiązania milicji ludowej.

Zwrot nastąpił po wybuchu powstania w Moskwie 26 grudnia. Następnego dnia powołany przez lokalnych socjalistów komitet rewolucyjny z Ignacym Boernerem na czele proklamował Republikę Ostrowiecką. Zakłady fabryczne, kopalnie i kolej stanęły zupełnie do 6 stycznia, na obszarze Republiki wybierano nowe władze, przywracano język polski w administracji i wydawano własną prasę.

Koniec tego quasi-państwa nastąpił z przybyciem wojska z artylerią do Ostrowca. Polscy socjaliści uciekli do Galicji, a ruch wyzwoleńczy w tym regionie zamarł i kompletnie zszedł do podziemia.

Zobacz również: