Wydarzenia Obraz  newsa 3585 Dodano 03.06.2016

Zbrodnia UPA w Rumnie. Jedni Ukraińcy mordowali, drudzy ratowali

W nocy z 2 na 3 czerwca 1944 roku ukraińscy nacjonaliści zamordowali 40 Polaków we wsi Rumno. Od wieków obie nacje żyły tutaj w zgodzie i nie spodziewano się, że pod koniec II wojny światowej dojdzie do takiej tragedii. Jednocześnie część z Ukraińców wykazała się ludzkimi odruchami i odwagą, pomagając narażonym na śmierć sąsiadom.

Banderowcy w nocy okrążyli Rumno i zaczęli mordować całe polskie rodziny za pomocą nożów, siekier oraz bagnetów. Podpalono również liczne zabudowania. Zabójstwa były szczególnie okrutne. Złudzeń nie pozostawia ten opis „Drapała Zofia, lat 25, torturowana, obcięto jej język i piersi”; tak samo Wandycz Anna, lat 23; Wandycz Zofia, lat 25 miała zmasakrowane piersi; „Maria Wandycz, lat 9, wycięli serce i położyli obok ciała; Pater Józefa, 21 lat, postrzelona, oblana benzyną i żywcem spalona; Puńczyszyn Maria, 6 lat, rozpruto brzuszek nożem, skonała w męczarniach; Kasprzyczak Katarzyna, 30 lat, zarąbana siekierą; Kasprzyczak Antoni, 2 lata, syn Katarzyny, obuchem siekiery roztrzaskano mu głowę; Dżugaj Maria, 57 lat, ogłuszona obuchem siekiery i wrzucona do ognia spłonęła żywcem” (za: Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim w latach 1939–1947).

Jeszcze w tym roku, gdy ekipa Studia Wschód gościła właśnie w Rumnie, jedna z obecnych mieszkanek tej wsi, wspominała tragiczne wydarzenia sprzed lat, jakich była świadkiem, a które utkwiły jej w pamięci na całe życie. Anna Hrabowieńska relacjonowała:

– To stało się w nocy, krzyk, zamieszanie. Mieszkaliśmy między Polakami, tu był tylko jeden sąsiad – a tam żyli takie biedaki. To był straszny poranek, wszyscy biegają, my nie mamy się gdzie podziać. Boimy się… Przyjechali po nas i pojechaliśmy z ciotecznym bratem do Horożany. To był ogromny strach, wszędzie pełno zabitych. Była strzelanina, trudno to sobie wyobrazić jak bardzo baliśmy się. Bóg jeden wie kto to wszystko zrobił… Żeby to już nigdy nie powtórzyło się. Żebyśmy już więcej tego nie musieli oglądać – mówiła staruszka.

Jednocześnie część z ukraińskich mieszkańców Rumna udzielała pomocy i schronienia swoim polskim sąsiadom. Były również przypadki, w których nie pozwolono spalić określonych domostw. Spora część ocalałych zawdzięcza życie Ukraińcom, którzy ryzykowali własne życie i którzy nie dali się porwać zbrodniczej i szaleńczej idei Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.

„Stanisław Pater, s. Józefa, wspomina: „Mama z Dorotą i Tadeuszem skryła się w chacie sąsiadki Naćki, Ukrainki […] Ta właśnie wdowa, Anastazja Kałandiak (nazywana Naćka Dykoho) – okazała się do końca uczciwa, po ludzku, jak wcześniej zapewniała i odważna, na miarę kobiety-bohaterki (po wyjeździe Polaków wiele wycierpiała od swoich sąsiadów i ukraińskich organizacji)” (za: Romuald Niedzielko, Kresowa Księga Sprawiedliwych 1939-1945)

W innym fragmencie tej publikacji czytamy z kolei „Jan Gerus (wówczas 11-letni) wspomina, jak jesienią 1944 r. sąsiad Ukrainiec, z którym wybrał się do lasu po drzewo na opał, uchronił go przed napotkanym uzbrojonym
banderowcem, oświadczając, że Gerus jest jego siostrzeńcem” (tamże).

Zbiorowa mogiła pomordowanych na polskim cmentarzu została upamiętniona w 1994 roku przez urodzonego w Rumnie ks. prof. Tadeusza Patera. Pod symbolicznym krzyżem spotykają się dzisiaj współcześni mieszkańcy wsi, którzy nie negują zbrodni sprzed lat. Wielu z nich ma polskie korzenie, ponieważ od wieków istniały tu rodziny mieszane. Pomnik pomordowanych stanął na skraju przedwojennej, zabytkowej nekropolii.

Polski cmentarz w Rumnie będzie od tego roku porządkowany w ramach akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia„.

Na temat Rumna Studio Wschód wyemitowało również reportaż, który można obejrzeć tutaj.

Czytaj również:

Spis 110 kresowych miejscowości, w których będziemy porządkować polskie cmentarze

Lista wpłat w ramach akcji „złotówka” (już ponad 200 dolnośląskich szkół i organizacji wsparło finansowo porządkowanie mogił)

Galeria zdjęć

Newsletter

zapisując się do naszego newslettera na bieżąco będziemy informować Cię o nowych artykułach, aktualnościach oraz akcjach organizowanych przez Studio Wschód
[FM_form id="1"]


kod