Łopatyn Obraz  newsa 4430 Dodano 27.07.2016

Łopatyn – miasto w rejonie radziechowskim obwodu lwowskiego. Do 1939 roku wchodził w skład Rzeczpospolitej. Przed drugą wojną światową Łopatyn liczył około 3,5 tysiąca mieszkańców, w tym 1300 Polaków, 1700 Ukraińców i 500 Żydów.  Wybuch Drugiej Wojny Światowej odcisnął bolesne piętno na społeczności łopatyńskiej.

Wkroczenie do Łopatna wojsk sowieckich 17 września 1939 r. zapoczątkowało gehennę miejscowej ludności. Po napaści Niemców na ZSRR w czerwcu 1941 r. nadeszła niemiecka okupacja. Naziści zamknęli Żydów w getcie, a w 1942 r. wywieźli do obozu zagłady w Bełżcu. Lokalną administrację powierzyli Ukraińcom, co umożliwiło im szykanowanie Polaków. Od 1943 r. w okolicy Łopatyna zaczęły się szerzyć napady na Polaków, dokonywane przez ukraińskich nacjonalistów. W 1944 r. nacjonaliści z band UPA zaczęli napadać nocą na polskie domy, a pojedyncze zabójstwa przekształciły się w zbiorowe rzezie bezbronnej ludności. W obawie przed utratą życia mieszkańcy Łopatna zaczęli już wtedy uciekać do centralnej Polski, szukając tam bezpiecznego schronienia. Inni wyjeżdżali w okolice Łańcuta, Rzeszowa, Tarnowa, gdzie kto zdołał. Ci zaś, którzy zaraz po wojnie wrócili do rodzinnego Łopatyna, niestety, musieli go już po roku znowu opuścić z nakazu władz sowieckich. Po 1946 roku pozostało tam ledwo 120 osób narodowości polskiej z rodzin mieszanych polsko-ukraińskich.

Współczesny Łopatyn jest ukraińskim osiedlem typu miejskiego, wzniesionym na wysokości 237 m n.p.m., leżącym 21 km od Radziechowa i 80 km na północny wschód od Lwowa. Liczy około 3,5 tysiąca mieszkańców. Ze względu na bogatą przeszłość należy do najbardziej zabytkowych miejscowości w rejonie radziechowskim, a zarazem najstarszych w obwodzie lwowskim. Do najważniejszych zabytków należą:

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja. Budowę kościoła ukończono w 1782 roku. Polska świątynia po zakończeniu II wojny światowej została zamieniona na magazyn materiałów budowlanych. Dzieła zniszczenia dokonała miejscowa ludność m.in. prawie wszystkie rzeźby z ołtarza głównego pocięto piłą i spalono. Zrujnowany kościół został oddany wiernym na początku lat 90.

W kościele do roku 1944 r. znajdował się wcześniej wspomniany XVIII wieczny Cudowny Obraz Matki Boskiej Łopatyńskiej. Został on przewieziony przez tamtejszych polskich przymusowych wysiedleńców do miejscowości Wójcice (woj.opolskie), gdzie do dziś mieści się w tamtejszym Kościele św. Andrzeja.

Dawni polscy mieszkańcy Łopatyna powołali w 2005 r. Stowarzyszenie Odnowienia Kościoła w Łopatynie z siedzibą w Wójcicach, dzięki którym rozpoczęło prace remontowe: wyremontowano dach i elewację, aktualnie ukończono kolejną fazę prac konserwatorskich przy sklepieniu prezbiterium. W ołtarzu głównym kościoła znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Łopatyńskiej – dar dawnych polskich mieszkańców Łopatyna.

Cerkiew grekokatolicka p.w. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy została postawiona w 1701 r. i przetrwała 200 lat. Po rozebraniu starej cerkwi w latach 1925-1927 na jej miejscu postawiono nową świątynię, także drewnianą, z trzema kopułami, wysoką na 33 metry razem z krzyżem na kopule, również poświęconą Zaśnięciu Najświętszej Bogurodzicy. W 1946 r., kiedy zniesiono w ZSRR obrządek grekokatolicki, cerkiew stała się prawosławną. Po odzyskaniu przez Ukrainę niezawisłości w cerkwi ponownie przywrócono dawny obrządek grekokatolicki. Obok cerkwi znajduje się zabytkowa dzwonnica i wybudowana pod koniec XX wieku kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej.

Willa Henryka Suchestowa to dom ostatniego właściciela Łopatyńskich dóbr, żydowskiego magnata, który zarządzał 1684 hektarami ziemi. Willa stylizowana na polski dworek, zbudowana została w okresie międzywojennym z pozostałości po dawnym pałacu, który spłonął w czasie I wojny światowej.  We wrześniu 1939 r. willa przejęta przez NKWD, stała się miejscem kaźni. Henryk Suchestow trafił do więzienia koło Berydyczowa, po uwolnieniu z którego pod koniec 1942 r. niebawem zmarł. Po wojnie willa Suchestowa służyła jako miejscowa biblioteka, a obecnie jest siedzibą Łopatyńskiej Szkoły Muzycznej.

Na cmentarzu w Łopatynie wśród starych nagrobków odnaleźć można również odrestaurowany grób z kamiennym sarkofagiem generała Józefa Dwernickiego (1779-1857) bohatera narodowego, dowódcy kawalerii w Powstaniu Listopadowym i zwycięzcy bitew pod Stoczkiem i Boremlem. Po upadku powstania internowany na krótko przez władze austriackie, spędził kilkanaście lat na emigracji we Francji, skąd powrócił do ojczyzny w 1848 r. i osiadł we Lwowie. Lato spędzał często w Łopatynie, u swego przyjaciela hrabiego Zamoyskiego. Tam w 1857 r. zachorował i pozostał już aż do śmierci 23 listopada. Pochowano go na miejscowym cmentarzu. Rodzina położyła na mogile kamienną płytę z wykutym na niej napisem: „Józef Dwernicki/ jenerał wojsk polskich/ + 1857.”

Kwatera i pomnik żołnierzy polskich poległych podczas walk z armią Budionnego 14 sierpnia 1920 r. podczas pamiętnej „Bitwy Warszawskiej”. 2 września 1926 r. dzięki staraniom Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów w Łopatynie na tamtejszym cmentarzu, obok kwater polskich żołnierzy poległych w miasteczku i okolicy w walkach z armią konną Siemiona Budionnego odsłonięto poświęcony im dziewięciometrowy obelisk wybudowany z cegieł. Umieszczono na nim orła z rozpostartymi skrzydłami i napis Pro Patria oraz tablicę inskrypcyjną o treści: „Cześć 135 polskim bohaterom poległym 1920 r.”

Niestety wiele wspaniałych budowli rozebrano albo znajduje się w bardzo złym stanie, jak chociażby stara synagoga, dom „Sokoła” czy przepiękna Willa Ignacego Żakiego –  dom dawnego notariusza i burmistrza Łopatna, z rozległym tarasem na piętrze, usytuowany nad wykopanym tam niewielkim, malowniczym stawem.

W chwili obecnej miejscowość zamieszkują głównie Ukraińcy, niektórzy są pochodzenia polskiego, ale rdzennych Polaków nie ma już w Łopatynie. Ważną rolę w podtrzymaniu polskości odgrywa Stowarzyszenie „Orzeł Biały” – filia oddziału lwowskiego, który powstał w 2011 r. dla pielęgnowania polskości na Ukrainie. Obecnie organizacja zrzesza ponad 800 członków i zajmuje się przede wszystkim nauczaniem języka polskiego, kultywowaniem polskich tradycji, aktywnym udziałem w wydarzeniach Środowiska Polskiego, organizacją wyjazdów i wycieczek do kraju, organizowaniem i przeprowadzeniem projektów skierowanych przede wszystkim do młodzieży.

Cmentarz w Łopatynie porządkowany jest w ramach akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”.

Galeria zdjęć

Newsletter

zapisując się do naszego newslettera na bieżąco będziemy informować Cię o nowych artykułach, aktualnościach oraz akcjach organizowanych przez Studio Wschód
[FM_form id="1"]