Wydarzenia Obraz  newsa 2430 Dodano 20.04.2016

Ojciec Kresów

Wincenty Pol był pierwszym, który użył wyrażenia „Kresy” we współczesnym nam rozumieniu. Przez wielu Polaków kojarzony jest jako poeta, podczas gdy zawdzięczamy mu wiele także na gruncie geografii. O tej wybitnej osobie artykuł na naszym portalu.

Wincenty Pol, urodzony 20 kwietnia 1807 roku w Lublinie, był synem Franciszka Ksawerego Pohla, niemieckiego urzędnika oraz Eleonory, wywodzącej się ze spolonizowanej rodziny Longchamps de Berier, która wywodziła się z Francji. Rodzina Wincentego przeniosła się wraz z jego narodzinami do Lwowa, gdzie w 1823 roku zmarł Franciszek Ksawery.

w._pol

Wincenty Pol

Wincenty, po ukończeniu nauki w gimnazjum we Lwowie, rozpoczął naukę w kolegium jezuickim w Tarnopolu, a następnie podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. W roku 1830 wziął udział w powstaniu listopadowym jako podchorąży 10. Pułku Ułanów Litewskich. Za swoją bohaterską i patriotyczną postawę otrzymał awans na stopień porucznika i order Virtuti Militari. Liczne podróże wzdłuż i wszerz ziem polskich zakiełkowały w nim i położyły podstawy pod zainteresowanie geografią. Zwiedzenie Litwy, Wielkopolski i Warmii podczas powstania, a także Wołynia, Podola i Ukrainy w 1833 roku było pierwszym krokiem na drodze do pracy naukowej w dziedzinie geografii.

Zajmował się działalnością patriotyczno-konspiracyjną, dzięki której poznał Ksawerego Krasickiego i Seweryna Goszczyńskiego. Ukrywał się w Zakopanem, ponieważ obawiał się nasilenia represji ze strony zaborców. Pobyt w tym miejscu dał początek zainteresowaniu Tatrami, co było kolejnym krokiem w pogłębianiu wiedzy geograficznej. W 1835 roku powstał jeden z popularniejszych utworów Wincentego Pola, czyli „Pieśń o ziemi naszej„. Był to swego rodzaju poetycki opis regionów polskich, który powstał w czasie pobytu w Zagórzanach koło Gorlic. Jego poezja była wyrazem zachwytu nad pięknem polskich krain i historii naszego narodu. Pobyt w górach i liczne podróże po kraju zaowocowały nie tylko wspaniałą twórczością literacką i poetycką, ale również pokaźnymi materiałami naukowymi. Pol gromadził materiały, które miały posłużyć do stworzenia geograficznego opisu ziem polskich. W roku 1846 doszło do rabacji galicyjskiej. W czasie wystąpień chłopskich przeciwko szlachcie Wincenty Pol był zajęty spokojną pracą. Zawierucha, która targnęła Galicją doprowadziła do tego, że musiała porzucić na jakiś czas swoje badania i twórczość, a obawa o życie i los swej rodziny spowodowała, że musiał uciekać. Szczęśliwy zbieg okoliczności uratował go z rąk chłopskich, co doprowadziło do tego, że nabrał obrzydzenia do postępu i jego poglądy demokratyczne przeobraziły się w konserwatyzm.

Starania Wincentego Pola doprowadziły, że w roku 1849 utworzono katedrę geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Krakowie spotkał wielu badaczy podzielających jego zamiłowanie do Tatr, co skutkowało tym, że ponownie rozważył plany opracowania kompleksowej monografii najwyższych polskich gór. Byłaby to praca zbiorowa krakowskich entuzjastów górskich krajobrazów. W 1851 roku opublikował pracę „Rzut oka na północne stoki Karpat i przyległe krainy„. Działalność naukowa i literacka Wincentego Pola doprowadziła do narodzin nowoczesnej geografii, a przy tym – także turystyki. To właśnie Wincenty Pol użył w literaturze po raz pierwszy wyrażenia „Kresy” w znaczeniu obszaru przygranicznego żyjącego własnym życiem. Słowo to zostało wykorzystane w roku 1855, gdy ukazała się książka „Mohort„. Opowiadała ona o życiu kresowego rycerza, który był obrońcą wiary i ojczyzny. Szymon Mohort to człowiek żyjący według zasad nakreślonych przez obowiązek patriotyczny i religijny. Na przestrzeni całego utworu religijność i narodowość są pierwiastkami, które są najlepiej nakreślone przez Pola. Tło historyczne „Mohorta” sięga do czasów od wojny północnej po okres napoleoński i śmierć ks. Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem. Główna i jednocześnie najdramatyczniejsza część odnosi się do ostatnich lat Rzeczypospolitej, gdy Szymon Mohort jest starcem – żarliwym chrześcijaninem, oddanym ojczyźnie patriotą i rycerzem, który za młodu swoją profesję traktował niemalże jak kapłaństwo. Obecnie „Mohort” jest dziełem nieco zapomnianyn, ale pod zaborami stawiano go na równi z mickiewiczowskim „Panem Tadeuszem„.

Wincenty Pol zmar 2 grudnia 1872 roku w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowieckim, następnie jego prochy przeniesiono do Krypty Zasłużonych w kościele św. Michała Archanioła na Skałce.

Galeria zdjęć

Newsletter

zapisując się do naszego newslettera na bieżąco będziemy informować Cię o nowych artykułach, aktualnościach oraz akcjach organizowanych przez Studio Wschód
[FM_form id="1"]


kod