W „przeddzień” setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, wolontariusze akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia” wzięli udział w dwóch patriotycznych uroczystościach. Odbyły się one w miejscach nieprzypadkowych. To właśnie w takich rejonach, jak okolice Niżniowa czy Zielonej, rodziła się niepodległa Polska. I właśnie tam oddaliśmy hołd bohaterom, którym zawdzięczamy wolną Ojczyznę.

Niżniów to historia związana z wojną polsko-bolszewicką. Choć od 1918 roku cieszyliśmy się z odzyskania niepodległości, to zagrożenie ze wschodu nie ustawało i wielu naszych Rodaków oddało życie, by ojczyzna pozostała wolna. Taki los spotkał również Legionistów, którzy uczestniczyli w walkach pod Niżniowem w 1920 roku. Wówczas walczyli oni wspólnie z ukraińskimi żołnierzami, którym dowodził Symon Petlura. Polscy bohaterowie polegli 28 sierpnia, najprawdopodobniej w trakcie akcji, której celem było sforsowanie Dniestru.

Spośród spoczywających w mogile na niżniowskim cmentarzu Legionistów, tylko jedno nazwisko jest nam w pełni znane. To Teodor Berg. Dane drugiego z żołnierzy są niepełne, a we wspólnym grobie najprawdopodobniej spoczywa łącznie 4 żołnierzy. To właśnie dla nich warto było wypowiedzieć słowa: Cześć i Chwała Bohaterom!

Na cmentarzu w Niżniowie od 3 lat pracują studenci i doktoranci Uniwersytetu Wrocławskiego, a także wolontariusze i działacze Ogólnopolskiego Oddziału Tłumaczan. Zaprzyjaźnili się oni z radnym powiatu tłumackiego, Dmytro Romanysznem. To on usilnie zabiegał, by grupa z Polski uporządkowała tę nekropolię. Znajduje się na niej wiele zabytkowych i ciekawych nagrobków. I zostały one uratowane od zapomnienia.

W uroczystościach udział wzięli duchowni, lokalne władze, mieszkańcy Niżniowa i Tłumacza, Strzelcy ze Lwowa, a także wolontariusze akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”. Organizatorem wydarzenia była Fundacja Studio Wschód, na czele z prezes Grażyną Orłowską-Sondej i wiceprezesem Janem Matkowskim.

Tak przebiegało poświęcenie odbudowanego pomnika Legionistów i cmentarza rzymsko-katolickiego w Niżniowie:

Zielona to z kolei szlak Żelaznej Brygady, której żołnierze walczyli o niepodległość Polski. W miejscowości tej znajduje się mogiła poświęcona Legionistom. Podobne są jeszcze w Nadwórnej, Pasiecznej (rok temu została odnowiona staraniami Fundacji Studio Wschód) czy Mołotkowie. W tych rejonach cmentarze porządkuje grupa wolontariuszy z Pieszyc. Dzięki nim pamięć o naszych bohaterach jest kultywowana. Wysiłki w tym zakresie czyni również Stowarzyszenie Res Carpathica, które było współorganizatorem uroczystości.

II Brygada Legionów, zwana również „Żelazną” lub „Karpacką” budziła podziw nie tylko wśród Rodaków, ale również i innych narodów. „Dzięki Wam nasze ogniska domowe nie rozpadły się w gruzy. Piersi Wasze powstrzymały najeźdźcę, a wroga siła rozbiła się o Wasze prawice” – tak o polskich bohaterach pisała młodzież akademicka z Marmaros-Siget na Węgrzech.

Boje przeciwko Rosjanom Żelazna Brygada prowadziła już od końca 1914 roku. Na karpackim froncie czyhał na nich nie tylko wróg, ale i nieokiełznana przyroda. W październiku legioniści rozpoczęli budowę słynnej „Drogi Polskiej” w Karpatach”. Dzięki niebywałemu trudowi w ciągu 50 godzin udało się stworzyć 7 kilometrów drogi z okrąglaków z 28 mostami. To pozwoliło zaskoczyć rosyjskiego nieprzyjaciela. Na granicy z Węgrami postawiono 7-metrowy krzyż, na którym rzeźnik z Krakowa, Adam Szania, wyżłobił bagnetem napis: Młodzieży Polska – patrz na ten krzyż. Legiony Polskie dźwignęły go wzwyż, przechodząc góry, lasy i wały – dla Ciebie Polsko i dla Twojej chwały.

Dla uczczenia tej pięknej historii i bohaterskich Legionistów, którzy walczyli za wolną Polskę, do Zielonej przyjechali wolontariusze akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”. Byli oczywiście również lokalni duchowni, przedstawiciele władz oraz mieszkańcy.

W ten sposób Fundacja Studio Wschód wniosła swój wkład w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości.

Przed rokiem odnowiliśmy z kolei mogiłę Legionistów z Pasiecznej. Zobacz, jak wyglądały tamte uroczystości.

Tak przebiegały uroczystości w Zielonej