Traktat kowieński, zaprowadzający stan zawieszenia broni między armią litewską a siłami zbrojnymi Litwy Środkowej, podpisany został 29 listopada 1920 roku – 102 lata temu.

Konflikt graniczny między Polską a Litwą zaczął się w 1919 roku, gdy ofensywa Wojska Polskiego wyzwoliła Wilno od bolszewików. Republika Litewska, wówczas ze stolicą w Kownie, uważała miasto nad Wilią za swoją historyczną stolicę.

Spór nasilił się po wydarzeniach sierpnia tego roku, gdy w wyniku powstania w Sejnach w granice odrodzonej Rzeczypospolitej weszła południowa Suwalszczyzna, a władze litewskie odkryły spisek POW mający przeprowadzić zamach stanu na Litwie. Latem 1920 roku Litwini przejęli Wilno od Sowietów, więc Polska nie mogła zająć miasta pod pretekstem walki z Armią Czerwoną.

Wobec tego na polecenie Józefa Piłsudskiego upozorowano bunt 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej (złożonej głównie z ochotników z terenu historycznej Litwy), która „samowolnie” zajęła Wilno, ogłaszając je stolicą nowego, odrębnego państwa – Litwy Środkowej. Litwa starała się zbrojnie odzyskać region, lecz jej wojska szybko zostały wyparte przez ofensywę na Kowno, dowodzoną przez gen. Żeligowskiego.

Działania zbrojne zostały zawieszone ze względu na wyczerpanie obydwu stron oraz naciski ze strony Ententy oraz samej Polski. Zgodnie z traktatem miało dojść do wymiany jeńców oraz ustalenia pasa neutralnego między wojskami przez komisję Ligi Narodów.

Zobacz również: