Urodzony 2 lutego 1838 roku działacz niepodległościowy był człowiekiem nietuzinkowym, którego bohaterstwo zaznaczyło się mocno w historii trzech narodów – Polski, Litwy i Białorusi. Wykazał się ogromną odwagą i świeżym spojrzeniem, choć nie było mu dane stąpać długo po tym świecie.

Konstanty Kalinowski przyszedł na świat we wsi Mostowlany. Pochodził z mazowieckiego rodu szlacheckiego, którego siedzibą od wielu pokoleń był Kalinowo na Podlasiu. Uczęszczał do gimnazjum w Świsłoczy w powiecie wołkowyskim, które ukończył w 1855 roku. Wówczas rozpoczął studia prawnicze w Moskwie, ale po paru latach przeniósł się do Sankt Petersburga, gdzie kontynuował naukę na tamtejszym uniwersytecie. Po ukończeniu studiów wyższych powrócił w rodzinne strony i osiadł w Grodnie.

W 1861 roku założył konspiracyjną organizację, której fundamentem ideowym było czasopismo „Mużycka Prawda” skierowane do chłopów i mające na celu ich edukację. Gazeta powstawała w języku białoruskim, ale zapisywanym w alfabecie łacińskim. Głównym celem Kalinowskiego było odzyskanie niepodległości przez Wielkie Księstwo Litewskie i odtworzenie federacyjnego państwa polsko-litewskiego. Opowiadał się także za gruntownymi przemianami społecznymi, które miały doprowadzić do uwłaszczenia chłopów i parcelacji wielkich majątków ziemskich. W swoich działaniach dążył do zaangażowania w działalność niepodległościową i walkę zbrojną z Caratem szerokich mas chłopskich. Pozostawał też zwolennikiem odtworzenia kościoła unickiego i ochrony języka białoruskiego.

W momencie wybuchu powstania styczniowego konspiracja niepodległościowa nie była poinformowana o planach powszechnego zrywu narodowego. W związku z tym strona litewsko-białoruska nie była w pełni przygotowana do podjęcia działań zbrojnych. Mimo tego działacze z tego regionu postanowili dołączyć się do walki z rosyjskim zaborcą. Kalinowski przystąpił do litewskiego Komitetu Prowincjalnego, którego główną bazą było Wilno. Powierzono mu stanowisko komisarza Rządu Narodowego na województwo grodzieńskie. Stał się jednym z aktywniejszych dowódców, który dzięki swoim działaniom awansował na Komisarza Pełnomocnego na Litwę. Zyskał dzięki temu zwierzchność nad wszystkimi siłami walczącymi na obszarze dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

W wyniku zdrady 10 lutego 1864 roku trafił w rosyjskie ręce. Aresztowany i osadzony w wileńskim kościele dominikanów, gdzie spisał „Listy spod szubienicy”. Był to swego rodzaju testament polityczny i manifest ideowy. Kalinowski został skazany na śmierć przez rozstrzelanie, ale ostatecznie zmieniono sposób egzekucji na bardziej hańbiący. 22 marca 1864 roku został powieszony. Wyrok został wykonany w Wilnie na placu Łukiskim. Konstanty Kalinowski miał wówczas 26 lat. Żył krótko, ale pozostał w pamięci potomnych jako wielki bohater.

Zobacz również: