W setną rocznicę urodzin polskiego wieszcza narodowego, 24 grudnia 1898 roku, na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie został odsłonięty jego pomnik.

Stanął w miejscu powstałym po wyburzeniu zabudowań jurydyki Dziekanki oraz przeniesieniu jej fontanny na plac Bankowy, wówczas nazwanym skwerem Konstantynowskim. Czteroipółmetrowy pomnik projektu Cypriana Godebskiego odlany we Włoszech położony był na szczycie neoklasycystycznej kolumny, wykonanie całości kosztowało 200 tys. ówczesnych rubli.

Władze rosyjskie podjęły bardzo ostre kroki cenzorskie wobec odsłonięcia pomnika. Krótka uroczystość odbyła się pod nadzorem policji, a nawet wojska, można było w niej uczestniczyć jedynie posiadając bilet wstępu, wszelkie przemówienia zostały zakazane. Tego dnia rozkazano nawet usuwanie podobizn Mickiewicza z księgarń i wystaw obrazów.

Dopiero w 1916 roku, podczas okupacji niemieckiej, nazwę skweru na którym stał pomnik zmieniono z Konstantynowskiego na Adama Mickiewicza. Po upadku powstania Warszawskiego Niemcy zdemontowali rzeźbę i wywieźli ją do Rzeszy, skąd rewindykować ją musiała polska misja wojskowa po wojnie.

Ostatecznie pomnik został odtworzony w pełni w latach 80. W styczniu 1968 roku odbyła się pod nim jedna z pierwszych studenckich manifestacji przeciwko zdjęciu „Dziadów” Mickiewicza z afisza warszawskiego Teatru Narodowego.

Zobacz również: