Odzyskanie przez Polskę upragnionej niepodległości było czynem wymagającym wielu poświęceń, trudów i męstwa. Wolną Ojczyznę w 1918 roku zawdzięczamy w dużej mierze Legionom Polskim, które wydarły Rzeczpospolitą z uścisków nieprzyjaciela. Podwaliny pod niepodległość dali żołnierze Żelaznej Brygady, a ich bohaterstwo nie miało granic.

Podążając legionowym szlakiem, chcąc oddać należytą cześć i chwałę poległym za Polskę, apelujemy o wsparcie odbudowy Pomnika Legionistów w Pasiecznej. Czy miejsce spoczynku tak wspaniałych synów Rzeczpospolitej może dłużej popadać w ruinę? Poniżej znajdą Państwo numery kont, na które będzie można wpłacać datki na ratowanie Pomnika Żelaznej Brygady.

II Brygada Legionów, zwana również „Żelazną” lub „Karpacką” budziła podziw nie tylko wśród Rodaków, ale również i innych narodów. „Dzięki Wam nasze ogniska domowe nie rozpadły się w gruzy. Piersi Wasze powstrzymały najeźdźcę, a wroga siła rozbiła się o Wasze prawice” – tak o polskich bohaterach pisała młodzież akademicka z Marmaros-Siget na Węgrzech.

Boje przeciwko Rosjanom Żelazna Brygada prowadziła już od końca 1914 roku. Na karpackim froncie czyhał na nich nie tylko wróg, ale i nieokiełznana przyroda. W październiku legioniści rozpoczęli budowę słynnej „Drogi Polskiej” w Karpatach”. Dzięki niebywałemu trudowi w ciągu 50 godzin udało się stworzyć 7 kilometrów drogi z okrąglaków z 28 mostami. To pozwoliło zaskoczyć rosyjskiego nieprzyjaciela. Na granicy z Węgrami postawiono 7-metrowy krzyż, na którym rzeźnik z Krakowa, Adam Szania, wyżłobił bagnetem napis: Młodzieży Polska – patrz na ten krzyż. Legiony Polskie dźwignęły go wzwyż, przechodząc góry, lasy i wały – dla Ciebie Polsko i dla Twojej chwały.

Kilka dni później Żelazna Brygada odniosła zwycięstwa pod Rafajłową (gdzie w późniejszym czasie powstała słynna Hallerówka, miejsce z którego przyszły generał Józef Haller dowodził swoimi żołnierzami) i właśnie Pasieczną. W tej niewielkiej wsi, leżącej na szlaku legionistów, znajduje się pomnik upamiętniający bohaterów Rzeczpospolitej. Od dwóch lat opiekują się nim uczniowie z Zespołu Szkół im. ks. Jana Dzierżonia w Pieszycach wraz z nauczycielką Bernadettą Szczypką.

Dzięki pracy wolontariuszy, w ramach Akcji MOGIŁĘ PRADZIADA OCAL OD ZAPOMNIENIA, żołnierska mogiła jest uporządkowana, przepasana biało-czerwoną wstęgą, a ku pamięci legionistów palą się znicze, których przez wiele lat tak bardzo brakowało w tym miejscu. Niestety, nadgryziona przez ząb czasu konstrukcja pomnika grozi zawaleniem.

– Pomnik trzeba będzie przebudować w całości. Kamienie na których stoi mogą się niebawem osunąć i dojdzie do nieszczęścia. Należy przygotować projekt przebudowy i wtedy będziemy mieli gwarancję, że pomnik przetrwa jeszcze wiele lat – mówił dla Studia Wschód Wasyl Michajluk, sołtys Pasiecznej i dodał – To bardzo dobrze, że polska wspólnota opiekuje się swoimi zmarłymi i poszukuje śladów ich bohaterstwa. Jeżeli chodzi o ten pomnik to cieszymy się, że ta mogiła znajduje się w naszej wsi.

Powstała już koncepcja przebudowy miejsca upamiętniającego bohaterów walk o niepodległość Polski. Będzie ona wymagała wiele pracy, jednak oddanie należytej czci Żelaznej Brygadzie to obowiązek, jaki przy Państwa udziale chcemy zrealizować.

– Trzeba go oczyścić i przełożyć kamienie na wyrównany fundament. On również popada w ruinę, ponieważ usadowiony jest na pochyłej podstawie. To powoduje przemieszczanie się kamienia na uszkodzonej wyprawie. Trzeba tutaj zbudować takie specjalne tarasy z płyt, na których staną znicze. Dobrze byłoby umieścić jeszcze jedną tablicę informacyjną o tym historycznym wydarzeniu – przyznaje Taras Uhryniuk, główny architekt powiatu nadwórniańskiego.

Obecni mieszkańcy Pasiecznej są przychylnie nastawieni do idei odbudowy pomnika. Uczniowie z tutejszej szkoły, każdego roku w dzień 11 Listopada, przychodzą pod mogiłę zapalić znicze i pomodlić się za poległych podczas I wojny światowej. Z uznaniem o naszych działaniach wypowiadają się również przedstawiciele władzy.

– Tak się złożyło, że łączy nas wspólna historia i zobowiązani jesteśmy do pielęgnowania tej pamięci, przekazywania jej z pokolenia na pokolenie. To dobrze, że Polska młodzież szanuje tę przeszłość. Chcę Wam podziękować i zapewnić, że działania strony polskiej będziemy wspierać. Zobowiązujemy się do zapewnienia dzieciom dobrych warunków pracy i wypoczynku – mówi nam Aleksander Keniz, starosta rejonu nadwórniańskiego.

Pamięć legionistów chcemy uczcić 11 Listopada, w rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Wkład żołnierzy Żelaznej Brygady  w uczynienie Ojczyzny wolnej jest nieoceniony. Wielu z nich poległo na polu chwały. Odbudowanie pomnika ich pamięci będzie wyrazem podziękowania od wdzięcznego Narodu. Bo o takim męstwie i odwadze nie można zapominać nawet po latach.

Przeczytaj również tekst Bernadetty Szczypki – opiekunki grupy wolontariuszy z Pieszyc, która od dwóch lat porządkuje mogiłę Legionistów.

O ratowaniu Pomnika Żelaznej Brygady w programie „Halo Polonia”

Organizatorem zbiórki na odbudowę pomnika Żelaznej Brygady w Pasiecznej jest Fundacja Studio Wschód oraz TVP Polonia. Wszelkie wpłaty na ten cel można dokonywać na specjalne subkonta:

– w PLN: 40 1540 1030 2103 7457 2565 0001

– w EURO: 83 1540 1030 2103 7457 2565 0003

– w USD:  56 1540 1030 2103 7457 2565 0004

W przypadku wpłat spoza Rzeczpospolitej Polski należy przed numerem konta wpisać: PL

Podajemy również kod swift dla Banku Ochrony Środowiska: EBOSPLPW

Kalendarium – II Brygada Legionów w latach 1914-1915

Rok 1914

4 września – złożenie przysięgi przez legionistów na krakowskich Błoniach

1 października – wyjazd II Brygady na front karpacki i pogranicze węgierskie

5 października – pierwsze walki II Brygady, starcia z kozakami kubańskimi pod Marmaros-Siget

12 października – II Brygada zajmuje pozycję pod Rafajłową i Nadwórną, przechodząc do działań w kierunku Stanisławowa

16 października – początek budowy słynnej „Drogi Polskiej” w Karpatach

24 października ­– zwycięstwa pod Rafajłową, Pasieczną i Nadwórną

26 października – zwycięski bój pod Cucyłowem

29 października – Polacy zmuszeni do odwrotu w bitwie pod Mołotkowem

26 listopada – II Brygada zostaje podzielona na dwie grupy. Pierwsza broni tak zwanej „Rzeczpospolitej Rafajłowskiej”, druga udaje się na Huculszczyznę (m. in. bitwa pod Żabim)

Rok 1915

18 stycznia – zwycięstwo w Bitwie pod Kirlibabą

23 stycznia – odparcie rosyjskich ataków pod Rafajłową i Bretianką

26 lutego – walki pod Jezupolem, Niżniowem i Tłumaczem. Rosjanie zostają wyparci za Zbrucz

13 czerwca – szarża ułanów II Brygady pod Rarańczą (porównywana do Samosierry)

18 października – przeniesienie II Brygady na front wołyński

Tak obecnie wygląda Pomnik Żelaznej Brygady w Pasiecznej

Żołnierze II Brygady Legionów (źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe)