Reprezentant dziewiętnastowiecznego realizmu, który był jednym z głównych twórców narodowej wrażliwości i dziejowej wyobraźni Polaków. Był słynnym malarzem, rysownikiem i ilustratorem, który specjalizował się w tematyce historyczno-batalistycznej. Protoplasta rodu malarzy.

Juliusz Kossak urodził się w Nowym Wiśniczu, przyszedł na świat 29 października 1824 roku. Jego rodzina legitymowała się szlacheckim herbem Kos. Młode lata spędził we Lwowie i już w czasie nauki we lwowskim gimnazjum Ojców Bazylianów wykazywał artystyczne zamiłowanie. Edukację na szczeblu gimnazjalnym kontynuował w Stanisławowie i Buczaczu. Studia wyższe zdecydował się podjąć na Uniwersytecie Lwowskim, na którym ukończył prawo. Równolegle do kształcenia akademickiego rozwijał się jego warsztat artystyczny, gdyż pobierał lekcję malarstwa u Jana Maszkowskiego. W późniejszym czasie jego mistrzem był Piotr Michałowski, akwarelista, który wyróżniał się szczególną umiejętnością malowania koni.

Wykorzystując znajomość Kazimierza i Juliusza Dzieduszyckich oraz Gwalberta Pawlikowskiego stał się bywalcem na arystokratycznych dworach i pałacach. W latach 1844-1850 przebywał w majątkach ziemiańskich w Małopolsce, na Podolu, Wołyniu i Dzikich Polach. Zyskał dzięki temu znajomość szlacheckich obyczajów i życia codziennego. W początkowym etapie swojej artystycznej kariery tworzył portrety i uwieczniał polowania. Nie brakowało też przedstawień koni, do czego przyczyniła się zażyłość ze wspomnianym wcześniej Michałowskim.

W 1848 roku uczestniczył we lwowskich manifestacjach związanych z Wiosną Ludów. Wkrótce ruszył w podróż do Petersburga, gdzie dane mu było zapoznać się z tamtejszym środowiskiem twórczym. Z zainteresowaniem śledził dzieła europejskich artystów, szczególnie doceniając barokowe malarstwo batalistyczne i sceny myśliwskie. W 1855 roku poślubił Zofię z Gałczyńskich, a następnie młoda para wyjechała do Paryża. We francuskiej stolicy studiował zbiory muzealne i szlifował swój talent. Tu narodzili się też jego synowie – bliźniacy Wojciech i Tadeusz, którzy przyszli na świat w noc sylwestrową 1856/1857, oraz Stefan. Ten pierwszy zostanie w przyszłości jego następcą i kolejnym przedstawicielem malarskiego rodu Kossaków.

Pod koniec 1860 roku państwo Kossakowie z dziećmi opuścili Paryż i osiedlili się w Warszawie, gdzie pan Juliusz objął posadę kierownika artystycznego w „Tygodniku Ilustrowanym”. Współpracował też z innymi czasopismami oraz wydawnictwami książkowymi, dla których tworzył ilustracje. W tym czasie spod jego ręki wyszły znane ryciny do takich dzieł literackich, jak „Pan Tadeusz” i „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza oraz „Trylogii” Henryka Sienkiewicza. W 1867 roku wyjechał do Paryża na światową wystawę, rok później odwiedził Wiedeń, a następnie przebywał w Monachium.

Juliusz Kossak zdecydował się osiąść w Krakowie. Wpływ na jego decyzję mógł mieć fakt, że chciał zapewnić swym dzieciom polską edukację, której nie było wówczas w Warszawie. Sam włączył się szybko w główny nurt krakowskiego życia kulturalnego. Jego dom stał się miejscem spotkań towarzyskich elity artystycznej – wśród gości państwa Kossaków wymienić można chociażby Adama Asnyka, Henryka Sienkiewicza czy Józefa Chełmońskiego. Zaangażował się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, krakowskiego Muzeum Narodowego i Koła Artystyczno-Literackiego. W roku 1890, z okazji czterdziestolecia pracy artystycznej, otrzymał Krzyż Kawalerski od cesarza Franciszka Józefa.

Twórczość Kossaka stanowiły głównie akwarele, które charakteryzowały się wielkim rozmiarem i jasnym kolorytem. W swoich zainteresowaniach skupiał się na scenach batalistycznych oraz obrazach przedstawiających folklor, przyrodę i sceny rodzajowe. Tworzył też portrety wybitnych postaci historycznych, nie bał się odwoływać do ważnych wydarzeń historycznych. Chciał oddziaływać na wyobraźnię Polaków mieszkających w trzech zaborach.

Juliusz Kossak zmarł 3 lutego 1899 roku w Krakowie. Pozostaje jednym z najbardziej popularnych polskich artystów. Jego twórczość wywarła duży wpływ na polską wrażliwość narodową i wyobraźnię historyczną.

Zobacz również: